Ten piękny ptak jest w naszym kraju cudzoziemcem. Należy do rodziny kurkowatych, a do tego grzebiących. W czasach prehistorycznych bażant zasiedlał całą środkową Azję, lecz z racji wyjątkowej urody oraz doskonałych walorów kulinarnych rozprzestrzenił się na inne kontynenty. Na tereny dzisiejszej Polski sprowadzono go w średniowieczu. Gatunek łowny, ale także hodowlany. Oglądanie tych kolorowo upierzonych ptaków to wielka radość dla oczu.
Bażant jest ptakiem, który towarzyszy człowiekowi od czasów prehistorycznych. W latach 70. XX wieku w prowincji Szantung w Chinach odkryto najstarsze kopalne szczątki bażanta pochodzące sprzed około 20 mln lat. W granicach współczesnej Polski najwcześniej odnotowany w średniowieczu jako gatunek sprowadzany spoza Europy. Współcześnie te piękne ptaki żyją na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy i Arktyki.
Z jakiego kraju pochodzi bażant?
W czasach przedhistorycznych bażant zasiedlał całą środkową Azję od Gruzji po Azerbejdżan oraz obszary położone na wschód od północnych stoków Himalajów po Mandżurię, Koreę i Wietnam. Część gatunków bażantów z powodzeniem introdukowano w Europie, a pozostałe żyją w warunkach hodowli wolierowych. Mimo, że pochodzą z krajów tropikalnych dobrze znoszą nasz klimat, dobrze zimują i możliwa jest ich skuteczna reprodukcja.
Jakie są rodzaje bażantów?
Do Polski bażant sprowadzony został jako zwierzyna łowna w XII wieku, początkowo do zamkniętych hodowli. W XIX wieku nastąpił rozwój hodowli wolierowych. W okresie międzywojennym wolierowe i otwarte hodowle bażantów były bardzo popularne, ale w czasie II wojny światowej hodowlę niemal doszczętnie zniszczono. Po wojnie stopniowo odbudowano pogłowie do tego stopnia, że w latach 70. Polska zajmowała czwarte miejsce w Europie pod względem wielkości hodowli.
Bażanty to najliczniejsza rodzina ptaków z rzędu kuraków, która liczy 210 gatunków i pięć podrodzin. Nauka wyróżnia kilkadziesiąt podgatunków bażanta, z których część zagrożona jest wyginięciem. Prywatni hodowcy zrzeszeni w międzynarodowych organizacjach i ogrody zoologiczne starają się uratować te spośród podgatunków bażantów, które najbardziej narażone są na zagładę.
Systematyka bażantów
Na szczęście, żyjący w Polsce na wolności bażant zwyczajny, zwany inaczej obrożnym lub łownym, nie jest zagrożony wyginięciem. Bażant łowny jest mieszaniną kilku dzikich podgatunków sprowadzonych w różnym czasie: bażanta mandżurskiego i bażanta kolchijskiego obrożnego. Tradycyjnie za tzw. prawdziwe bażanty uważa się tragopany, olśniaki, kury i bażanty, a także pawie i argusy. Łącznie to 49 gatunków azjatyckich ptaków.
Jak rozpoznać płeć bażanta?
Rozpoznanie płci po wykluciu jest praktycznie niemożliwe. Od około szóstego tygodnia życia pisklęta ważą już około 400 g i wtedy zaczyna się zaznaczać dymorfizm płciowy. U kogutów wyrastają czerwonawe i żółte piórka, dzięki którym można z łatwością rozróżnić płeć bażancika.
Jak wygląda samica bażanta?
Bażant łowny to ptak wielkości kury domowej. Samiec ma długość 85-95 cm, w tym ogon do 50 cm. Rozpiętość skrzydeł do 75 cm, ciężar ciała do 1,5 kg (samica 1 kg). Samiec bażanta nazywany jest kogutem, gdyż jego okrzyk przypomina głos koguta hodowlanego. Towarzyszy temu typowy trzepot skrzydeł, który słychać za każdym razem, gdy bażant się odezwie.
Kogut ma ciemnozieloną, fioletowo połyskującą głowę z dwoma małymi czubkami usznymi i czerwonymi „różami” wokół oczu. Dziób żółtawy z szyi biała obroża. Szyja i pierś rdzawo-brązowa, czerwono i granatowo nakrapiana. Lotki brązowo żółte. Ogon bardzo długi beżowo-czerwony w czarne prążki. Trójpalcowe stopy uzbrojone są w ostrogę wydłużającą się z wiekiem.
Samica jest z wierzchu brązowo-szara z czarnymi i ciemno rdzawymi plamami, od spodu jaśniejsza, z ogonem wyraźnie krótszym niż u koguta. To skromne upierzenie pozwala „wtopić się w tło” podczas wysiadywania jaj i opieki nad pisklętami, które również mają maskujące upierzenie. Jak się nazywa samica od bażanta? Samica zwana kurą odzywa się cichym, przytłumionym głosem, rzadko słyszanym przez obserwatorów.
Ptaki przebywają głównie na ziemi, dobrze biegają. Kiedy są aktywne, wychodzą z zarośli na tereny otwarte. Latają tylko wtedy, kiedy się je spłoszy, przeważnie dość nisko nad ziemią, energicznie uderzając skrzydłami. Bażanty dobrze fruwają. Słyną z szybkiego lotu, ale podrywają się dość ociężale. Często przebywają w krzakach i gęstwinach leśnych, wysokich trawach oraz w trzcinowiskach w pobliżu zbiorników wodnych.
Czy bażant jest pod ochroną w Polsce?
Bażanty są dość często odławianymi ptakami. Polowania odbywają się na samce, a samice podlegają surowszej ochronie. Na koguty poluje się od początku października do końca lutego, a na kury wyłącznie na terenach ośrodków hodowli zwierzyny, gdzie prowadzi się wolierową hodowlę – od początku października do końca stycznia. W innych przypadkach kury objęte są całoroczną ochroną.
Czy bażant i kuropatwa to to samo?
Bażant i kuropatwa to dwa różne gatunki ptaków, które od setek lat żyją i koegzystują na naszych polach i łąkach. Kuropatwa jest gatunkiem rodzimym, naturalnie występującym w Polsce. To ptak wielkości gołębia o krępej budowie ciała. W upierzeniu dominują kolory brązowe i odcienie szarości. Głowa na policzkach i gardle ma rudy odcień. Po bokach ciała występują ciemnobrązowe pręgi, w podobnym kolorze jest plama w okolicy piersi lub brzucha, która u samic czasem nie występuje.
Samica kuropatwy jest bardzo podobna do samca. Kogut od kury różni się ubarwieniem piór barkowych i na pokrywach skrzydłowych. Dorosła kuropatwa waży tyle co bażant w szóstym tygodniu życia.
